Ysgwydd felen

Ysgwydd felen; Laetiporus sulphureus
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas:	Fungi
Dosbarth:	Basidiomycota
Urdd:	Polyporales
Teulu:	Fomitopsidaceae
Genws:	Laetiporus[*]
Rhywogaeth:	L. sulphureus
Enw deuenwol
	Laetiporus sulphureus; (Bull.) Murrill
Cyfystyron
	Species synonymy Agarico-carnis flammula Paulet, (1793) ; Agarico-pulpa styptica Paulet, (1793) ; Agaricus speciosus Battarra, (1755) ; Boletus citrinus Lumn., (1791) ; Boletus coriaceus Huds., (1778) ; Boletus imbricatus Bull., (1788) ; Boletus lingua-cervina Schrank, (1789) ; Boletus ramosus Bull., (1791) ; Boletus sulphureus Mérat, (1821) ; Boletus sulphureus Bull., (1789) ; Boletus tenax Bolton, (1788) ; Boletus tenax Lightf., (1778) ; Ceriomyces aurantiacus (Pat.) Sacc., (1888) ; Ceriomyces neumanii Bres., (1920) ; Cladomeris casearius (Fr.) Quél., (1886) ; Cladomeris imbricatus (Bull.) Quél., (1886) ; Cladoporus sulphureus (Bull.) Teixeira, (1986) ; Daedalea imbricata (Bull.) Purton, (1821) ; Grifola sulphurea (Bull.) Pilát, (1934) ; Laetiporus speciosus Battarra ex Murrill, (1904) ; Laetiporus sulphureus f. aurantiacus (Pat.) Bondartsev, (1953) ; Laetiporus sulphureus f. ramosus (Quél.) Bondartsev, (1953) ; Leptoporus casearius (Fr.) Quél., (1888) ; Leptoporus imbricatus (Bull.) Quél., (1888) ; Leptoporus ramosus (Bull.) Quél., (1888) ; Leptoporus sulphureus (Bull.) Quél.,(1888) ; Merisma imbricatum (Bull.) Gillet, (1878) ; Merisma sulphureus (Bull.) Gillet, (1878) ; Polypilus casearius (Fr.) P. Karst., (1882) ; Polypilus imbricatus (Bull.) P. Karst., (1882) ; Polypilus sulphureus (Bull.) P. Karst., (1881) ; Polyporellus rubricus (Berk.) P. Karst., (1880) ; Polyporus candicinus (Scop.) J. Schröt. ; Polyporus casearius Fr., Epicr. (1838) ; Polyporus cincinnatus Morgan, (1885) ; Polyporus imbricatus (Bull.) Fr., (1821) ; Polyporus ramosus (Bull.) Gray, (1821) ; Polyporus rostafinskii Blonski, (1888) ; Polyporus rubricus Berk., (1851) ; Polyporus sulphureus (Bull.) Fr., (1821) ; Polyporus todari Inzenga, (1866) ; Ptychogaster aurantiacus Pat., (1885) ; Ptychogaster aureus Lloyd, (1921) ; Sistotrema sulphureum (Bull.) Rebent., (1804) ; Stereum speciosum Fr., (1871) ; Sulphurina sulphurea (Quél.) Pilát, (1942) ; Tyromyces sulphureus (Bull.) Donk, (1933) ;

Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Fomitopsidaceae yw'r Ysgwydd felen (Lladin: Laetiporus sulphureus; Saesneg: Chicken of the Woods).^[1] 'Yr Ysgwyddau' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Fel yr ysgwydd, mae'r ffyngau yn y grwp yma'n llorweddol, yn tyfu allan ac ar draws o fonyn y goeden. Mae'r teulu Fomitopsidaceae yn gorwedd o fewn urdd y Polyporales.

Gellir bwyta'r ffwng hwn ond mae rhai pobl yn cael eu heffeithio ganddo.

Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop a Gogledd America.

Disgrifiwyd yr Ysgwydd felen yn gyntaf fel Boletus sulphureus gan y mycolegydd Ffrengig Pierre Bulliard ym 1789. Mae ganddo lawer o gyfystyron ac o'r diwedd cafodd ei enw cyfredol ym 1920 gan y mycolegydd Americanaidd William Murrill. Ystyr laetiporus yw "gyda mandyllau llachar" ac mae sylffwrws yn golygu lliw sylffwr (melyn).

Lliw sborau'r fadarchen hon yw gwyn. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un fflat. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: mandyllog. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig.

↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.

[1] Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.

[1]